اولین زمانی که در زبان ترکی استانبولی یاد می‌گیرید زمان حال استمراری است. در ابتدای آموزش امروز موارد استفاده از زمان حال استمراری در ترکی استانبولی را به شما آموزش می‌دهیم، سپس نحوه ساخت این زبان را با هم بررسی می‌کنیم و در آخر هم با تعداد زیادی مثال، مطالب این جلسه را برای شما جا می‌اندازیم.
موارد استفاده از زمان حال استمراری در ترکی استانبولی
- کاری که الان در حال انجامش هستیم.
- کاری که در آینده‌ی نزدیک انجام بدهیم.
- کاری که در گذشته‌ی نزدیک بوده و اثرش هنوز وجود دارد.
- کارهای روتین روزانه و عاداتمان ( این مورد برای زمان گسترده و یا همان حال ساده هم است ).
برای اینکه دستور زبان این جلسه را بهتر درک کنید، در ابتدا باید این گرامر را در زبان فارسی بلد باشید. چند مثال به زبان فارسی برای درک موارد بالا باهم بخوانیم.
دارم کتاب می‌خوانم. ( یعنی الان در حال خواندن کتاب هستم ).
دارم می‌خوابم. ( یعنی الان بیدارم ولی در آینده‌ی نزدیک قرار است بخوابم ).
دارم غذا درست می‌کنم. ( در این مثال مثلا در حال غذا پختن بودیم و کسی زنگ می‌زند و می‌پرسد داری چیکار می‌کنی و با اینکه در آن لحظه در حال جواب دادن تلفن هستیم و غذا درست نمی‌کنیم اما چون در گذشته‌ی نزدیک است از این زمان استفاده می‌شود ).
من هر روز به مدرسه می‌روم. ( برای عادات روزانه هم از زمان حال استمراری استفاده می‌شود هم از زمان حال ساده یا همان زمان گسترده )
این زمان در زبان فارسی به دو صورت معنی می‌شود: ” دارم می‌خوانم ” و ” می‌خوانم “.
نحوه ساخت زمان حال استمراری در ترکی استانبولی
حالا که با کاربرد زمان حال استمراری در ترکی استانبولی و همچنین معادل فارسی آن آشنا شدید وقت آن است که یاد بگیرید چگونه باید این زمان را در زبان ترکی بسازید. برای ساخت این زمان اولین گام این است که نشان مصدری فعل را حذف کنیم. نشان مصدری در فعل‌ها mAk- است. بعد از حذف نشان مصدری ریشه‌ی فعل می‌ماند. در دومین گام طبق آخرین حرف صدادار فعل پسوند I- را اضافه می‌کنیم. در مقاله‌ی حروف اضافه گفته شده است که حرف بزرگ I- نماینده‌ی چهار حرف o , u , ü , ö است. طبق جدول زیر این پسوند را اضافه می‌کنیم.
| پسوند مناسب حال استمراری | آخرین حرف صدادار ریشه فعل |
| ı- | a , ı |
| i- | e , i |
| u- | o , u |
| ü- | ö , ü |
در سومین گام ساخت حال استمراری بعد از اضافه کردن پسوند مناسب باید پسوند yor- را اضافه کنیم که این پسوند نشان دهنده‌ی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی است.
در چهارمین گام و همچنین آخرین گام ساخت زمان حال استمراری در ترکی استانبولی نیز باید ضمایر شخصی متصل بیاید. پس فرمول کلی ساخت این زمان به صورت زیر است:
Fiil + -I + -yor + kişi zamiri
ضمیر شخصی متصل مناسب برای حال استمراری در ترکی استانبولی
ضمایر شخصی متصل در زبان ترکی استانبولی طبق آخرین حرف صدادار تعیین می‌شود. در این زمان چون همیشه آخرین حرف صدادار حرف O است، زیرا بخاطر قاعده‌ی این زمان همیشه yor- می‌گذاریم، پس ضمایر شخصی متصل این زمان نیز ثابت است و به صورت زیر است. در جدول زیر ضمایر شخصی متصل این زمان آورده شده است.
| ضمیر شخصی متصل | ضمیر شخصی منفصل |
| um- | Ben |
| sun- | Sen |
| … | O |
| uz- | Biz |
| sunuz- | Siz |
| lar- | Onlar |
برای یادگیری کامل حال استمراری در ترکی استانبولی مثال‌های زیر را همراه با مراحل ساخت آن ببینید.
اولین فعلی که می‌خواهیم بررسی کنیم فعل gelmek به معنی آمدن است. در قدم اول نشان مصدری که mek است حذف می‌شود و ریشه فعل gel می‌ماند. در دومین قدم باید حرف صدادار مناسب انتخاب شود، که طبق آخرین حرف صدادار gel که حرف e است باید i را اضافه کنیم.
در قدم سوم نشان زمان حال استمراری که yor است را اضافه می‌کنیم و در آخرین قدم این فعل را در زمان حال استمراری صرف می‌کنیم.
geliyorum می‌آیم
geliyorsun می‌آیی
geliyor می‌آید
geliyoruz می‌آییم
geliyorsunuz می‌آیید
geliyorlar می‌آیند
دومین فعلی که بررسی می‌کنیم فعلی است که آخرین حرفش یک حرف صدادار باشد و آن فعل istemek به معنی خواستن است.
در اولین گام نشان مصدری فعل که mek است را حذف می‌کنیم و ریشه فعل iste به دست می‌آید. در گام دوم باید مناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل یک حرف صدادار اضافه کنیم و در این فعل آخرین حرف صدادار e است و باید حرف صدادار i اضافه شود و فعل istei به دست می‌آید اما نمی‌شود که دو حرف صدادار پشت هم بیاید پس طبق قاعده تنگ شدن مصوت آخرین حرف صدادار فعل که e است حذف می‌شود و ریشه فعل ist می‌شود که حالا باید به دومین حرف صدادار ریشه فعل که حرف i است نگاه کنیم و بعد طبق جدول بالا حرف صدادار i را اضافه کنیم.
در گام سوم باید نشان زمان حال استمراری که yor است اضافه شود و در آخرین گام هم باید فعل را در اشخاص مختلف با ضمایر شخصی مناسب این زمان صرف کنیم.
istiyorum می‌خواهم
istiyorsun می‌خواهی
istiyor می‌خواهد
istiyoruz می‌خواهیم
istiyorsunuz می‌خواهید
istiyorlar می‌خواهند
مثال بعدی فعل tatmak به معنی مزه کردن است. در اولین گام نشان مصدری mak حذف می‌شود و ریشه فعل که tat است می‌ماند. در گام بعدی طبق آخرین حرف صدادار ریشه فعل که حرف a است باید یک حرف صدادار مناسب اضافه کنیم و آن ı است و فعل tatı به دست می‌آید.
در این گام چون حرف t بین دو حرف صدادار a و ı است به حرف d نرم می‌شود. در زمان حال استمراری فقط 3 فعل tatmak به معنی مزه کردن، gitmek به معنی رفتن و etmek به معنی انجام دادن دچار این تغییر می‌شوند و طبق قاعده نرم شدن مصوت حرف t آن‌ها به d نرم می‌شود. پس فعل tadı به دست می‌آید.
در گام سوم نشان زمان حال استمراری در ترکی استانبولی که yor است را اضافه می‌کنیم و در آخر با اتصال ضمایر شخصی متصل این فعل را در اشخاص مختلف صرف می‌کنیم.
tadıyorum مزه می‌کنم
tadıyorsun مزه می‌کنی
tadıyor مزه می‌کند
tadıyoruz مزه می‌کنیم
tadıyorsunuz مزه می‌کنید
tadıyorlar مزه می‌کنند
حالت منفی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی
برای منفی کردن افعال در زبان ترکی استانبولی از اتصال دو پسوند منفی ساز ma , -me- به ریشه‌ی فعل استفاده می‌کنیم. اما نکته‌ی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی این است که وقتی یکی از این دو پسوند را به ریشه‌ی فعل اضافه می‌کنیم حرف آخرشان همیشه صدادار می‌شود و طبق قاعده‌ی این زمان حالا باید خودمان نیز یک حرف صدادار اضافه کنیم و پس از آن نیز پسوند yor- را بیاوریم و بخاطر برخورد دو حرف صدادار قانون تنگ شدن مصوت اجرا می‌شود که طبق این قانون باید همواره حرف صدادار پسوند ma , -me- حذف شود.
یعنی برای منفی کردن این زمان شما در اصل فقط پسوند منفی ساز m- را باید اضافه کنید زیرا حرف صدادار آخر آن طبق قانون تنگ شدن صامت همیشه حذف خواهد شد.
فرمول کلی حالت منفی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی به صورت زیر است:
Fiil + -m + -I + -yor + kişi zamiri
برای یادگیری مطالب بالا مثال‌های زیر را همراه با مراحل ساخت آن ببینید.
اولین فعلی که بررسی می‌کنیم فعل aramak به معنی تماس گرفتن است. در اولین گام نشان مصدری فعل که mak است را حذف می‌کنیم و ریشه فعل ara به دست می‌آید. در گام دوم باید پسوند منفی ساز m- اضافه شود در گام سوم باید مناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل یک حرف صدادار اضافه کنیم و در این فعل آخرین حرف صدادار a است و باید حرف صدادار ı اضافه شود و فعل aramı به دست می‌آید.
در گام بعدی باید نشان زمان حال استمراری که yor است اضافه شود و در آخرین گام هم باید فعل را در اشخاص مختلف با ضمایر شخصی مناسب این زمان صرف کنیم.
aramıyorum تماس نمی‌گیرم
aramıyorsun تماس نمی‌گیری
aramıyor تماس نمی‌گیرد
aramıyoruz تماس نمی‌گیریم
aramıyorsunuz تماس نمی‌گیرید
aramıyorlar تماس نمی‌گیرند
در ساخت منفی حال استمراری دو اتفاقی که در مثبت حال استمراری وجود داشت نمی‌افتد. اولین اتفاق قاعده تنگ شدن مصوت است زیرا ما در منفی حال استمراری همیشه با اضافه کردن پسوند منفی ساز از قرار گرفتن دو حرف صدادار پشت هم جلوگیری می‌کنیم. دومین اتفاق نرم شدن صامت است زیرا باز هم به دلیل قرار دادن پسوند منفی ساز حروف صامت بین دو حرف صدادار قرار نمی‌گیرند و نیاز به نرم شدن نیست.
یعنی فعل gitmek به صورت زیر صرف می‌شود.
gitmiyorum نمی‌روم
gitmiyorsun نمی‌روی
gitmiyor نمی‌رود
gitmiyoruz نمی‌رویم
gitmiyorsunuz نمی‌روید
gitmiyorlar نمی‌روند
حالت سوالی مثبت زمان حال استمراری در ترکی استانبولی
برای سوالی کردن زمان حال استمراری در ترکی استانبولی باید افعال این زمان را در حالت صرف شده‌ی سوم شخص مفرد ببریم و سپس پسوند پرسشی mI- را بیاوریم و پس از آن ضمایر شخصی متصل مناسب را برای هر شخص به پسوند پرسشی باید متصل کنیم. دلیل بزرگ نوشتن حرف I در پسوند پرسشی این است که نماینده چهار حرف i , ı , ü , ö است و چهار پسوند پرسشی mı , mi , mü , mu داریم. این نکته را نیز در نظر بگیرید که پسوند پرسشی به کلمه‌ای نمی‌چسبد اما خودش می‌تواند دارای پسوندهایی باشد.
برای ضمایر اول شخص مفرد و اول شخص جمع به دلیل اینکه خود این ضمایر با حرف صدادار شروع می‌شوند هنگام اضافه کردن پسوند پرسشی باید از حرف میانجی y استفاده کنیم.
نکته‌ی بعدی این است که چون در این زمان همیشه آخرین حرف صدادار o است به دلیل نشان این زمان که yor است پس همیشه باید برای پسوند پرسشی از پسوند mu- استفاده شود.
و نکته آخر این است که فقط در صرف سوم شخص جمع در حالات سوالی مثبت و منفی ضمیر شخصی lAr- به پسوند پرسشی نمی‌چسبد و به خود فعل همواره می‌چسبد و چون در این زمان همیشه ضمیر شخصی متصل ما lar- است پس پسوند پرسشی آن بخاطر آخرین حرف صدادار lar- که حرف a است همواره mı- می‌شود.
فرمول کلی حالت سوالی مثبت زمان حال استمراری در ترکی استانبولی به صورت زیر است:
Fiil + -I + yor -mu + kişi zamiri
برای یادگیری مطالب بالا مثال زیر را همراه با مراحل ساخت آن ببینید.
فعلی که بررسی می‌کنیم فعل görmek به معنی دیدن است. در اولین گام نشان مصدری فعل که mek است را حذف می‌کنیم و ریشه فعل gör به دست می‌آید. در گام دوم باید مناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل یک حرف صدادار اضافه کنیم و در این فعل آخرین حرف صدادار ö است و باید حرف صدادار ü اضافه شود و فعل görü به دست می‌آید.
در گام بعدی باید نشان زمان حال استمراری که yor است اضافه شود و در چهارمین گام باید پسوند پرسشی mu- بیاید و در آخرین گام هم باید ضمایر شخصی مناسب را به پسوند پرسشی بچسبانیم و این زمان را صرف کنیم.
görüyor muyum? می‌بینم؟
görüyor musun? می‌بینی؟
görüyor mu? می‌بیند؟
görüyor muyuz? می‌بینیم؟
görüyor musunuz? می‌بینید؟
görüyorlar mı? می‌بینند؟
حالت سوالی منفی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی
برای سوالی کردن منفی زمان حال استمراری در ترکی استانبولی باید دقیقا مثل سوالی کردن حالت مثبت عمل کنیم تنها کار اضافی این است که به ریشه‌ی فعل نیز پسوند منفی ساز m- اضافه شود.
پس فرمول کلی این حالت به صورت زیر است:
Fiil + -m + -I + -yor -mu + kişi zamiri
برای یادگیری مطالب بالا مثال زیر را همراه با مراحل ساخت آن ببینید.
فعلی که بررسی می‌کنیم فعل sanmak به معنی فکر کردن است. در اولین گام نشان مصدری فعل که mak است را حذف می‌کنیم و ریشه فعل san به دست می‌آید. در گام دوم پسوند منفی ساز m اضافه شود و در گام سوم باید مناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل یک حرف صدادار اضافه کنیم و در این فعل آخرین حرف صدادار a است و باید حرف صدادار ı اضافه شود و فعل sanmı به دست می‌آید.
در گام بعدی باید نشان زمان حال استمراری که yor است اضافه شود و در پنجمین گام باید پسوند پرسشی mu- بیاید و در آخرین گام هم باید ضمایر شخصی مناسب را به پسوند پرسشی بچسبانیم و این زمان را صرف کنیم.
sanmıyor muyum? فکر نمی‌کنم؟
sanmıyor musun? فکر نمی‌کنی؟
sanmıyor mu? فکر نمی‌کند؟
sanmıyor muyuz? فکر نمی‌کنیم؟
sanmıyor musunuz? فکر نمی‌کنید؟
sanmıyorlar mı? فکر نمی‌کنند؟
مثال‌های کاربردی برای یادگیری بهتر
در جداول زیر برای درک بهتر در انواع حالاتی که گفته شد افعال ترکی را صرف خواهیم کرد.
در جدول اول فعل با حرف صدادار e , i را صرف کردیم. در این جدول فعل gelmek به معنی آمدن را صرف کرده‌ایم.
| Olumsuz soru منفی سوالی | Olumlu soru مثبت سوالی | Olumsuz منفی | Olumlu مثبت | (gelmek) |
| gelmiyor muyum | geliyor muyum | gelmiyorum | geliyorum | Ben |
| gelmiyor musun | geliyor musun | gelmiyorsun | geliyorsun | Sen |
| gelmiyor mu | geliyor mu | gelmiyor | geliyor | O |
| gelmiyor muyuz | geliyor muyuz | gelmiyoruz | geliyoruz | Biz |
| gelmiyor musunuz | geliyor musunuz | gelmiyorsunuz | geliyorsunuz | Siz |
| gelmiyorlar mı | geliyorlar mı | gelmiyorlar | geliyorlar | Onlar |
در جدول دوم فعل با حرف صدادار a , ı را صرف کردیم. در این جدول فعل aramak به معنی جستجو کردن، زنگ زدن را صرف کرده‌ایم.
| Olumsuz soru | Olumlu soru | Olumsuz | Olumlu | (aramak) |
| aramıyor muyum | arıyor muyum | aramıyorum | arıyorum | Ben |
| aramıyor musun | arıyor musun | aramıyorsun | arıyorsun | Sen |
| aramıyor mu | arıyor mu | aramıyor | arıyor | O |
| aramıyor muyuz | arıyor muyuz | aramıyoruz | arıyoruz | Biz |
| aramıyor musunuz | arıyor musunuz | aramıyorsunuz | arıyorsunuz | Siz |
| aramıyorlar mı | arıyorlar mı | aramıyorlar | arıyorlar | Onlar |
قانون تنگ شدن مصوت (ünlü daralması)
نکته‌ی این جدول قانون تنگ شدن مصوت است. طبق این قانون اگر آخرین حرف فعلی یک حرف صدادار باشد برای اضافه کردن پسوند مربوط به زمان حال استمراری باید آخرین حرف فعل که یک حرف صدادار است حذف شود و برای انتخاب پسوند مربوط به این زمان به دومین حرف صدادار آن فعل نگاه کرد.
در جدول بالا فعل aramak بعد از حذف نشان مصدری آخرین حرفش یک حرف صدادار است که طبق قانون تنگ شدن مصوت این حرف حذف می‌شود و ar می‌ماند. حالا برای انتخاب پسوند مربوط به قاعده‌ی زمان حال استمراری باید به حرف صدادار دوم نگاه کنیم و پسوند مناسب این زمان را انتخاب کنیم که دومین حرف صدادار این زمان a است پس پسوند ı- می‌آید و می‌شود arı و بعد هم مابقی قواعد به آن اضافه می‌شود.
در جدول سوم فعل با حرف صدادار o , u را صرف کردیم. در این جدول فعل durmak به معنی ایستادن را صرف کرده‌ایم.
| Olumsuz soru | Olumlu soru | Olumsuz | Olumlu | (durmak) |
| durmuyor muyum | duruyor muyum | durmuyorum | duruyorum | Ben |
| durmuyor musun | duruyor musun | durmuyorsun | duruyorsun | Sen |
| durmuyor mu | duruyor mu | durmuyor | duruyor | O |
| durmuyor muyuz | duruyor muyuz | durmuyoruz | duruyoruz | Biz |
| durmuyor musunuz | duruyor musunuz | durmuyorsunuz | duruyorsunuz | Siz |
| durmuyorlar mı | duruyorlar mı | durmuyorlar | duruyorlar | Onlar |
در جدول چهارم فعل با حرف صدادار ö , ü را صرف کردیم. در این جدول فعل yürümek به معنی قدم زدن، راه رفتن را صرف کرده‌ایم.
| Olumsuz soru | Olumlu soru | Olumsuz | Olumlu | (yürümek) |
| yürmüyor muyum | yürüyor muyum | yürmüyorum | yürüyorum | Ben |
| yürmüyor musun | yürüyor musun | yürmüyorsun | yürüyorsun | Sen |
| yürmüyor mu | yürüyor mu | yürmüyor | yürüyor | O |
| yürmüyor muyuz | yürüyor muyuz | yürmüyoruz | yürüyoruz | Biz |
| yürmüyor musunuz | yürüyor musunuz | yürmüyorsunuz | yürüyorsunuz | Siz |
| yürmüyorlar mı | yürüyorlar mı | yürmüyorlar | yürüyorlar | Onlar |
بررسی نکات جداول مثال‌ها
- اولین نکته این است که برای قانون تنگ شدن مصوت ما دو فعل استثنا داریم: demek , yemek که yemek به معنی خوردن و demek به معنی گفتن است. این دو فعل وقتی نشان مصدریشان حذف می‌شود آخرین حرفشان یک حرف صدادار است که اگر بخواهیم در زمان حال استمراری این افعال را صرف کنیم طبق قانون تنگ شدن مصوت‌ها باید حرف e این افعال حذف شود و به حرف صدادار بعدی آن نگاه کرد اما با حذف حرف صدادار این افعال دیگر حرف صدادار نداریم پس در این صورت باید به همان حرف صداداری که حذف کردیم نگاه کنیم و پسوند i را اضافه کنیم.
Demek = diyor
Yemek = yiyor
- نکته‌ی بعدی هم این است که آوردن ضمیر شخصی متصل lAr- برای سوم شخص جمع, اگر فاعل انسان باشد اختیاری است و اگر فاعل انسان نباشد معمولا از این پسوند استفاده نمی‌شود و مثل سوم شخص مفرد صرف می‌شود. البته این قانون کلی است و فقط برای زمان حال استمراری نیست.
آزمون حال استمراری در ترکی استانبولی
افعال زیر را در اشخاص مشخص شده صرف کنید.
yüzmek اول شخص جمع = …..
çalmak دوم شخص جمع = …..
yaşamak اول شخص مفرد = …..
hazırlamak سوم شخص جمع = …..
hissetmek دوم شخص مفرد = …..
evlenmek سوم شخص مفرد = …..
جمع‌بندی آموزش حال استمراری در ترکی استانبولی
در این جلسه از آموزش رایگان ترکی استانبولی، حال استمراری را به صورت کامل برای شما عزیزان آموزش دادیم و این گرامر دیگر نکته‌ای ندارد، پس با یادگیری مطالب بالا و همچنین تکرار و تمرین بسیار می‌توانید به این گرامر تسلط کامل پیدا کنید.
نظرات و پیشنهادات خود را در قسمت دیدگاه‌ها برای ما و دوستان خود به اشتراک بگذارید.
